Gemiddelde ooievaar

 "Hoe oud kan een ooievaar worden?"
Dit is een bekende FAQ, een Frequently Asked Question, ofwel een veelgestelde vraag.
De meeste ooievaars sterven in hun eerste levensjaar. Maar tegenover de vele jong gestorven dieren, staat een aantal hoogbejaarde exemplaren, leeftijden van boven de 30 jaar komen voor. Als je de gemiddelde leeftijd zou uitrekenen, dan kom je op een nietszeggend getal uit. Ik ga die berekening dus niet maken.
Maar bestaan er eigenlijk wel gemiddelde ooievaars?

Nu bedoel ik niet de leeftijd, maar een gemiddeld gedrag. Zijn alle ooievaars wat dát betreft gelijk, of zijn er verschillen? Ik ben daar weer over gaan denken naar aanleiding van een vraag over het gedrag van de Gennepse broedvogels bij het voeren van de jongen. Het is opgevallen, dat oudervogels eten uitbraken voor de jongen en er vervolgens zelf ook weer van gaan eten. Waarom doen ze dat eigenlijk?
Het was ook iemand opgevallen, dat er ooievaarsouders op andere nesten zijn die dat niet doen. Hoe kan dat?

Als de oudervogels zelf mee-eten, dan is er in ieder geval voldoende te eten. Dat betekent weer niet, dat als oudervogels niet mee-eten, er dan te weinig eten zou zijn. We hebben te maken met individuele verschillen tussen vogels. Er zijn dominante ooievaars en meer meegaande types. Er zijn er die graag in kolonieverband broeden en er zijn individualisten. De één eet vooral insecten en een ander kan goed mollen vangen. De één heeft een vroeg broedsel, de andere een laat broedsel.
De éne keer is het éne een voordeel, de andere keer het andere. Dankzij allerlei individuele verschillen kunnen ooievaars als soort overleven. Als omstandigheden veranderen zijn er altijd individuen die die verandering makkelijk de baas kunnen, terwijl andere erop stranden. Juist de verscheidenheid maakt de ooievaar als soort een goede overlever. De ooievaar is een pure opportunist.

Kan het dan nooit misgaan? Jazeker, dat kan wel. In de jaren '50 en '60 was het gebruik van DDT heel gewoon. Het is een zeer effectief insectendodend middel. De uitvinder ervan heeft zelfs de Nobelprijs gewonnen. Dat DDT bijzonder slecht afbreekbaar is en jarenlang een dodelijke invloed heeft, kwam men later achter. In 1973 is het gebruik van DDT in Nederland verboden. De klap aan de ooievaars was echter al uitgedeeld. Het was niet zozeer de DDT zelf, maar juist het onvoorstelbare gebrek aan een gezond insectenleven in het Nederlandse natuurlijke en agrarische landschap. Daar was zelfs de opportunistische ooievaar niet tegen opgewassen.